“Cvet nevinosti” (pun naziv: “Cvet nevinosti ili Dobrivoj i Aleksandra”) je naziv romana velikobečkerečkog književnika i političara Evstatija Ete Mihajlovića iz 1827. godine, koji prati doživljaje i avanture mladog Dobrivoja Milanića i njegove voljene devojke Aleksandre. Pisan predvukovskom ćirilicom, ovo je prvi Mihajlovićev roman, kog je sam autor okarakterisao kao „moralno-romantičesku povest (…) koja sadržava čudesne događaje jednog mladog Srbina”[1]. Knjiga je štampana u Budimu, u štampariji Peštanskog kraljevskog univerziteta.
Posveta
Mihajlović je knjigu posvetio velikobečkerečkom trgovcu Petru Vlahoviću. U njenom predgovoru je objasnio svoje motive: želeo je da napiše knjigu koja će biti „na polzu”, tj. od koristi njegovom narodu, naročito mladima (junosti), „da čitajući vide svakojake moguće slučajeve, da se uče ophoditi sa svetom, o svačem pametno razmišljati, sa ljudima različite struke razgovarati i svakom pristojno poštovanje odavati”. Obraćajući se na kraju predgovora svom „premilom rodu“, Mihajlović mu oduševljeno prinosi i preporučuje svoj prvenac: „…primi ga i čitaj sa onim userdijem, s kojim sam ti mladi ovaj trud moj žrtvovao; s kojim ti ga sad poklanjam, i u otečeske, maternje, bratske i sestrinske ruke predajem… U njemu ćeš naći mnoge čudesne i udiviteljne događaje,koji ti se čine nemogućim (…) videćeš, kako dobra dela bivaju nagrađena, a sveta nevinost, premda često zadugo u pomrčini i tami tuguje i plače, opet zato uvek svetla i sjajna pred svetom pokazuje se”[2].
Opis radnje
Radnja romana dešava se u Srednjem veku i prati doživljaje mladog Dobrivoja Milanića, sina srpskog vojvode Milivoja, gospodara Dragojevca. Kao petnaestogodišnjak, po očevom naumu i uz pomoć strica Milorada iz Skadra, Dobrivoj odlazi u Vizantiju da uči nauke kod mudrog peloponeskog učitelja Tasila. U Arkadiji upoznaje ćerku tamošnjeg poglavara Polikarpa Aleksandru, i između dvoje mladih rađa se ljubav. Onog trenutka kada je oboje ispovede jedno drugom, počinje čudesan splet Dobrivojevih nedaća i avantura: prilikom vožnje čamcem po zalivu velika bura na moru otrgne ga od voljene Aleksandre. Uspevši da ostane u životu, biva zarobljen od alžirskih gusara – trgovaca robljem. Nakon čudesnog izbavljenja od vizantijske mornarice, Dobrivoj ponovo doživljava brodolom na putu od Krita do Arkadije. U Argosu ga spasava stari Eleazar, koji ga prima u svoju kuću, sa neskrivenim interesovanjem sluša o njegovim doživljajima i poreklu, i razvija zaštitnički odnos prema mladiću. U maloj prastaroj kapeli Eleazarovog imanja, po savetu svog domaćina, Dobrivoj pije iz „pehara tajni”, nakon čega mu se javljaju utvare i priviđenja sedobradih staraca, koje ga uče moralnom vladanju i životu. Eleazar omogućuje Dobrivoju ponovni susret sa Aleksandrom u obližnjem manastiru, gde ju je srditi otac poslao nakon odbijanja da se uda za Emilijana, sina bogatog korintskog trgovca. Sreću dvoje mladih, ponovo sjedinjenih, remeti dolazak Aleksandrinog oca i Emilijana. U dogovoru sa Eleazarom i Dobrivojem, Aleksandra beži iz manastira i stiže kod Eleazara, gde ubrzo zatim dolaze i njen otac i nesuđeni muž. U neočekivanom razvoju događaja, Emilijan na spavanju greškom ubija Polikarpa, Aleksandrinog oca, misleći da je u pitanju Dobrivoj. Narednog jutra Aleksandra je ubeđena da je njen voljeni Dobrivoj ubica njenog oca. Ona odlazi nazad u Arkadiju sa majkom i bratom, odričući se ljubavi prema Dobrivoju, koji pada u očaj. Eleazar predvodi hajku na Emilijana, čvrsto ubeđen u Dobrivojevu nevinost; ona biva dokazana nakon Emilijanovog hvatanja i suđenja. Aleksandra biva obaveštena o svemu preko Eleazara. Dvoje mladih prebrodili su još jedno iskušenje, ali njihova sreća biva iznova osujećena, kada Dobrivoja ponovo hvataju trgovci robljem i odvode u Tripoli. U kući svog gospodara Balzalama, Dobrivoj provodi godinu dana; za to vreme upoznaje sužnja Rudolfa (Zabira) iz Italije, koji mu govori o velikom mudracu, proroku i Muhamedovom glasniku Malambezu; Malambez obitava u planinama oko Tripolija i Rudolf-Zabir u njega polaže nade za Dobrivojevo i sopstveno izbavljenje. Nedugo nakon susreta sa ovim starcem, koji je na Dobrivoja ostavio jak utisak, obojica bivaju otkupljeni kao robovi od novog, nepoznatog gospodara, po čijoj su zapovesti ukrcani na lađu i upućeni na Krit. Tu se otkriva njegov identitet – novi gospodar je niko drugi nego Eleazar, koji je po Dobrivojevom nestanku krenuo da ga traži. Po povratku u Argos, Dobrivoj i Aleksandra ponovo se nalaze, ovoga puta trajno. Sledi neverovatan rasplet: ispostavlja se da Eleazar nije niko drugi nego Dobrivojev deda Stanimir, koji je pre mnogo godina zbog spletki na srpskom dvoru bio prinuđen da napusti svoje otečestvo i pronađe utočište u Vizantiji, gde je imao visokih poznanstava. Po savetu prijatelja, kupio je dobro u Argosu, promenio ime i nastavio da živi u tuđini čak i nakon što je u Srbiji dokazana njegova nevinost. Sa sobom je poneo samo pehar tajni, „čašu taйnstva”, iz koje je Dobrivoj pio kad su se upoznali, a koji se prenosio s kolena na koleno u njihovoj porodici još od Eleazarovog pradede Vlastimira, pod kojim su se Srbi doselili na Balkan . Spasavši unuka iz brodoloma, i saznavši za njegove muke, odlučio je da mu pomaže ne otkrivajući mu svoj identitet; ispostavilo se da je on bio starac u Dobrivojevim priviđenjima koji ga je učio moralnom životu; da je koristio svoje veze i uticaj kada je Dobrivoj bio optužen za ubistvo Aleksandrinog oca, pa čak i da je on bio starac Malambez u Africi, kod koga su Dobrivoj i Rudolf našli spas. Nakon ovog neverovatnog otkrića, zajedno sa dvoje mladih, stari Eleazar-Stanimir vraća se u Srbiju; oni najpre odlaze u Skadar kod Milorada, gde se Dobrivoj i Aleksandra venčaju, a potom u Dragojevac, kod Dobrivojevog oca Milivoja. Čitava porodica je na okupu. Stanimir, srećan što se vratio u Srbiju, doživljava da vidi praunuka Božidara i umire u dubokoj starosti (u 106. godini života). Dobrivoj uživa kraljevu milost, napreduje u srpskoj vojsci i postaje poštovan i voljen u narodu. U pedesetoj godini postaje vojvoda i seli se na srpski dvor sa svojom voljenom Aleksandrom i sinovima Božidarem i Vladislavom. „U njemu je otečestvo imalo istinitog sina, kralj vernog i hrabrog vojnika, a graždani dobrog brata i iskrenog prijatelja”.
Izvor – ZRikipedia.com
